Luchtmetingen en terreincontroles voormalig asbeststort

In 2021 worden de voormalige stortplaatsen in de Terhaagse en Boomse kleiputten gesaneerd, tot die tijd gelden er voorlopige maatregelen ter bescherming van omwonenden en bezoekers van het gedeelte van het terrein waar zich het asbeststort bevond. De veiligheid van dat gebied wordt gegarandeerd door luchtmetingen en terreincontroles.

Resultaten van de luchtmetingen  

Op drie locaties (Bosstraat (Boom) 216 en 76 en Kapelstraat 88 (Rumst)) zijn gedurende de periode 1 december – 31 maart meetstations met filters geplaatst die om de twee dagen met verse filters zijn vervangen. Uit deze verzameling filters (127 in totaal) zijn 12 filters gekozen om een analyse op de aanwezigheid van asbestvezels op door te voeren. De keuze voor welke filters in detail geanalyseerd moeten worden is door de wetenschappers gemaakt op basis van bv. weersomstandigheden zodat de kans om asbest (afkomstig uit het asbeststort) aan te treffen op deze filters het grootst is. Er worden dus alleen die filters onderzocht die volgens de inschatting van experten het meest met asbest vervuild zouden moeten zijn.

Enkel op twee van de twaalf filters werd een aantal asbestvezels aangetroffen. Beide filters zijn afkomstig van de meetplaats in de Kapelstraat. Op de twee andere filters van de Kapelstraat en alle acht filters van de Bosstraat werd geen asbest teruggevonden.

De concentratie van de twee filters ligt met 37v/m³ en 54v/m³ niet alleen 10 keer lager dan de richtwaarden van de Vlaamse overheid (500v/m³) maar bevindt zich eveneens in de buurt van de zogenoemde ‘achtergrondwaarde’ (6v/m³-30v/m³). Deze achtergrondwaarde geeft de concentraties van asbest in de lucht weer die op een ‘gemiddelde plek’, en dus zonder asbestverontreinigingen in de buurt, sowieso voorkomen. De achtergrondwaarden waarmee hier rekening wordt gehouden zijn afkomstig van omgevingsmetingen in Nederland. Er is geen gevaar voor de volksgezondheid: de norm die de Vlaamse overheid oplegt wordt verre van overschreden. De standplaats van het meetstation in de Kapelstaat wordt verlengd tot eind juni om de situatie in de gaten te houden.

Hoezo achtergrondwaarde?

Asbest werd gebruikt voor talrijke toepassingen, meer bepaald in de bouwsector. Het zal dan ook nog lange tijd in onze leefomgeving aanwezig zijn. Asbesthoudend materiaal in goede staat is op zich niet gevaarlijk. Het gevaar schuilt in het vrijkomen van fijne asbestvezels en het inademen ervan, bijvoorbeeld bij het gebruik van boormachines of hogedrukreinigers. Maar ook door verwering van de buitenzijde van een asbesthoudende dak- of gevelbekleding kunnen vrije asbestvezels voorkomen in de omgevingslucht: in Nederland zijn er daardoor gemiddeld 35 asbestvezels aanwezig per kubieke meter lucht. Voor Vlaanderen bestaan er geen recente metingen, maar de concentraties zouden minstens gelijkaardig zijn. OVAM is de autoriteit in Vlaanderen op het vlak van asbest. Op hun website lees je dat gezondheidsproblemen ten gevolge van asbest hoofdzakelijk voorkomen bij mensen die beroepshalve hun ganse loopbaan (onbeschermd) met asbest in aanraking komen. De kans op asbest gerelateerde gezondheidsproblemen bij mensen die toevallig al eens met asbest in aanraking komen wordt geschat op 1 op 16.000.000. Ter vergelijking met reële gevallen: de kans dat een kind vóór zijn 15 jaar het slachtoffer is van een dodelijk ongeval op de openbare weg is 1 op 100.000 (cijfers Vlaams Gewest)!

Het volledige rapport van de luchtmetingen kan je hier raadplegen.

Terreincontroles

Milieudeskundigen voeren regelmatig controles uit op het terrein. Halfjaarlijks is er een rondgang (zomer-winter) door een bodemdeskundige, twee keer per jaar door de milieudiensten van de gemeenten Boom en Rumst en twee keer per jaar door de Vlaamse Waterweg. Daarbovenop kan er steeds een extra controle in opdracht van de burgemeester van Boom of Rumst plaatsvinden naar aanleiding van stormen of rampen.
Tijdens deze inspectierondes worden plaatsen waar oude asbestbuizen aan de oppervlakte komen extra nagekeken. Ook wordt de omheining gecontroleerd op vandalisme en andere schade. Verder wordt gekeken of de afdekgrond niet aan erosie onderhevig is.

figuur 2: luchtbeeld met situering van de meetlocaties en perimeter asbeststort

Corona update: de coronacrisis en de daaruit volgende restricties die o.m. verplaatsingen voor terreinonderzoeken betreffen, brengen een vertraging mee voor de geplande onderzoeken op het terrein.
Wij verwachten het eindverslag van INBO momenteel in de maand mei.

Nog de hele maand februari is een onderzoeksteam van INBO, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, olv Dr. Ir. Bruno De Vos aan het werk in de kleiputten. De wetenschappers kijken of het huidige bos klimaatrobuust is en hoe er betere kansen kunnen komen voor het toekomstige bos.

Ook onderzoeken ze of de gronden die zullen worden aangevoerd voor de realisatie van de sanering en de landschapsbouw al dan niet aangerijkt moet worden (met bv organische stof, teelaarde, …) om voldoende mogelijkheden te bieden voor een volwaardig en divers bos. Ze nemen stalen van gronden (ook op het asbeststort), mossen, korstmossen en stilstaande wateren in de kleiputten. Nadien zullen de onderzoekers richting toekomstige Oosterweelwerf gaan om er bijkomende grondstalen te nemen van de aan te voeren gronden om deze nog nauwkeurig te karakteriseren.

Heb jij een vraag voor het INBO team en is er iets wat jij graag onderzocht wil zien in de kleiputten? Laat het ons dan zeker weten via contact@kleiputten.be

 

Bodemstaalnames door INBO wetenschappers in de asbestzone.

 

De chemische samenstelling van de strooisellaag is een goede indicator voor de verontreinigingsgraad van het huidige bosecosysteem. 18 locaties over het gehele projectgebied werden bemonsterd.

Profielboringen leren ons hoe de bodems zijn opgebouwd. De bodemeigenschappen en verontreinigingsgraad worden nagegaan. We hebben hier te maken met anthrosols/technosols:een type bodem volgens een internationaal bodemklassifikatie systeem (World Reference Base). Het zijn door de mens sterk beïnvloedde bodems (stadsbodems, verharde bodems) en dat is hier ook het geval door de vele resten van dakpannen en bakstenen, maar ook (micro-)plastics en ander afval dat in de bodemprofielen wordt teruggevonden.

Het huidige bos wordt door de omwonenden gebruikt, ondermeer voor winning van berkensap. INBO onderzoekt of dit 'bosproduct' wel veilig is om drinken.

 

De remediërende maatregelen rond het voormalig asbeststort  zijn afgelopen. We wachten nog wel op het rapport van de bodemsaneringsdeskundige.

Vanaf 20 december zullen nieuwe luchtmetingen uitgevoerd worden ter hoogte van de Bosstraat in Boom. Tot eind juni 2020 zullen metingen uitgevoerd worden in 2 fases (winter en lente) op 2 vaste en 2 tijdelijke meetpunten in de Bosstraat in Boom en in de Kapelstraat in Rumst.

Via deze metingen wil De Vlaamse Waterweg nv nagaan of er asbestvezels in de lucht aangetroffen worden. De resultaten van de eerste fase van deze meetcampagne zullen in de zomer 2020 beschikbaar zijn, de resultaten van de tweede fase in het najaar van 2020.

Tijdens de aanpak van de zone met niet-hechtgebonden asbest werden controlemetingen op asbestvezels uitgevoerd.

De meetpompen werden op 6 verschillende plaatsen aan de omheining (zie plan hieronder) bevestigd.

Op geen enkele plaats werd de detectielimiet overschreden.

Op dinsdag 3 december werd de hellingserosie op de aangevoerde grond, aangepakt.

De aangevoerde houtschilfers zullen op de meest kwetsbare zones de grond volledig gaan bedekken.

Op deze manier dragen ze bij tot de bescherming tegen erosie en uitspoeling.

Als neveneffect zal het organische-stofgehalte van de aangevoerde grond stijgen. Dit zal in een latere fase de plantengroei verbeteren.

De meest noordelijke zone en de talud richting parking Bosstraat werden reeds aangepakt.
Hiervoor werd reeds 400 m3 houtschilfers aangevoerd.

Er wordt gebruik gemaakt van 1 opligger, 2 graafkranen en 2 rupsdumpers.

Eén graafkraan staat aan de parking Kapelstraat en één op de plaats waar de houtsnippers worden uitgespreid.

De rupsdumpers rijden de hele tijd op en af.

De praktijk heeft uitgewezen dat het niet mogelijk is om de houtsnippers ca. 10 cm dik te leggen.

Het totale volume aan te voeren houtsnippers wordt dan ook opgedreven van 400 m3 naar 1.200 m3.

Daardoor zal deze aanpak waarschijnlijk tot en met deze week vrijdag duren.

In het kader van de voorzorgsmaatregelen rond het voormalige asbeststort in de Kleiputten ter hoogte van de Bosstraat in Boom worden vanaf volgende week nog enkele werken uitgevoerd. Verwacht wordt dat deze werken een 3-tal weken zullen duren.

 Er zal een bijkomende afsluiting geplaatst worden op een wandelpad dat nog toegang geeft tot het asbeststort. Dit wandelpad vertrekt ter hoogte van de garageboxen in de Nachtegaalstraat te Boom.

Aan de reeds geplaatste omheining zullen enkele herstellingswerken uitgevoerd worden waar beschadigingen opgemerkt werden. De prikkeldraad die geplaatst werd aan een steile helling vlak naast het wandelpad zal vervangen worden door gladde draad zodat dit geen gevaar meer vormt voor voorbijgangers. 

Verder werd vastgesteld dat de aangevoerde afdekgrond nabij de parking in de Bosstraat door afstromend regenwater weggespoeld werd. De geplaatste geotextiel is wel nog intact. De erosie en geulvorming op deze locatie zal aangepakt worden door het aanbrengen van kokosvezelmatten op de steilste, meest kwetsbare zones. Dit is een natuurlijk product waar nog water doorloopt en waardoor vanaf het groeiseizoen, lente 2020 ook planten op zullen kunnen groeien. 

De werken die 2 weken geleden begonnen om enkele zones met ongebonden asbest af te dekken, worden vandaag afgerond. In de winterperiode (van december 2019 tot mei 2020) zullen ook nog nieuwe luchtmetingen uitgevoerd worden in de omgeving van de Bosstraat.

 

Volgende week start De Vlaamse Waterweg nv met het afdekken van een zone met ongebonden asbest op het voormalige asbeststort in de Kleiputten ter hoogte van de Bosstraat in Boom. De werken worden uitgevoerd door erkend asbestdeskundige Mourik.

 

Vermits deze zone op een helling gelegen is, vereiste deze een specifieke aanpak. Tijdens de werken zullen de ongebonden asbestvezels gefixeerd worden en op een duurzame manier afgedekt worden. Dit afdekken gebeurt met een geotextiel waarop polyesterdoeken met epoxyhars aangebracht worden die voorzien zullen worden van een coatinglaag voor bescherming tegen de weersomstandigheden. Tijdens de werken zullen luchtmetingen uitgevoerd worden.

 

De afdek van deze zone betreft de laatste fase van de voorzorgsmaatregelen die genomen worden in afwachting van de definitieve sanering. Zo werd er de voorbije maanden ook een afsluiting geplaatst rond het volledige asbeststort om ervoor te zorgen dat buurtbewoners en recreanten niet in contact kunnen komen met asbesthoudend materiaal.

 

De werken aan de afsluiting rond het voormalig asbeststort in de kleiputten ter hoogte van de Bosstraat in Boom werden afgerond op maandag 23 september. De omheining werd volledig geplaatst en de aannemer haalt zijn materiaal weg.

 

In het kader van de voorzorgsmaatregelen aan het asbeststort zijn nog enkele locaties bepaald die afgedekt zullen worden, de exacte aanpak voor het afdekken van deze plaatsen wordt nog bepaald. Deze locaties bevinden zich binnen het afgesloten gebied en vormen dus geen gevaar voor buurtbewoners en recreanten.

We merken dat er de laatste tijd van alles gebeurt in de Kleiputten. Er is vandalisme, materialen worden kapot gemaakt, er worden greppeltjes gegraven, … dit zorgt voor onverwachte en gevaarlijke toestanden.

Desondanks spannen de eigenaars van het gebied zich in om een veilige beleving mogelijk te houden. Wees er wel van bewust dat het betreden van het gebied onvoorziene risico’s kan inhouden en door de recreant gebeurt op eigen verantwoordelijkheid.

We willen iedereen oproepen om voorzichtig en met voldoende aandacht door het gebied te gaan, zodat je niet voor onverwachte en gevaarlijke situaties komt te staan. Merk je iets op (verdachte handelingen, obstakels of vernielingen, …), meld het ons dan via contact@kleiputtenterhagen.be.

De werken aan de afsluiting van het asbeststort in de Kleiputten ter hoogte van de Bosstraat in Boom worden verdergezet vanaf maandag 2 september

Het nieuwe traject van de afsluiting aan oostelijke zijde van het stort verloopt bijna volledig langs bestaande wandelpaden wat de plaatsing van de afsluiting eenvoudiger maakt (zonder hoogteverschillen en makkelijker bereikbaar). Dit nieuwe traject is heel wat ruimer dan het asbeststort en zo wordt meteen elk contact met het asbeststort vermeden bij het plaatsen van de rest van de omheining.

De afsluiting zal zodanig geplaatst worden dat deze wandelpaden buiten het af te sluiten gebied vallen en hierdoor nog gebruikt kunnen worden. De werken aan de afsluiting zullen uitgevoerd worden met een kleine 5-tonskraan met een trilblok. Voor het aanvoeren van het nodige materiaal wordt gebruik gemaakt van een wiellader. Kapwerken zijn onvermijdelijk voor het plaatsen van deze omheining maar worden tot een minimum beperkt.

Vanaf maandag 19 augustus worden verdere maatregelen genomen rond de asbestproblematiek in de kleiputten Terhagen. Het blootliggend asbest werd eerder al gefixeerd en de probleemzone werd voor het merendeel afgedicht met geotextiel. Een schuine talud waar de oplossing met geotextiel technisch onhaalbaar was, wordt nu aangevuld en afgedekt met gestabiliseerd zand om ervoor te zorgen dat het gefixeerde asbest niet meer bloot ligt.

De werken worden uitgevoerd vanaf de parking in de Kapelstraat. Enkele kranen en rupsvoertuigen zullen het nodige zand aanvullen. De werken zullen enkele dagen duren.  

De werken gebeuren met alle nodige veiligheids- en beschermingsmaatregelen. De Vlaamse Waterweg en zijn veiligheidscoördinator zullen toezien op de uitvoering ervan.

Sinds eind vorige week zijn alle instanties volop bezig om de nodige veiligheidsmaatregelen te treffen in verband met de asbestproblematiek in de kleiputten achter de Bosstraat in Boom. Deze maatregelen gaan onverminderd verder.

 

Naast het positieve nieuws dat de samenwerking op het terrein uitstekend verloopt en er geregeld overleg is, zijn inmiddels de eerste resultaten bekend van Fibrecount dat is aangesteld om asbest-luchtmetingen uit te voeren.

 

Deze vonden gisteren plaats op 6 verschillende meetpunten tussen 8u en 12u. Er werd in geen enkel van de meetpunten een vezel asbest geteld.

Dat betekent dat er op dit moment geen actieve asbestbron in de buurt is.

Het VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) heeft tevens 2 meetpunten geïnstalleerd om gedurende een periode van 14 dagen non-stop de luchtkwaliteit te meten. Die resultaten maken we uiteraard ook bekend zodra de analyses afgerond zijn.

Nog even herhalen dat vanaf dinsdagmorgen de aannemers De Brandt en Mourik de probleemzones afdekken met een geotextiel die wordt verankerd met stalen beugels. Deze werken zullen ten laatste op 5 juli voltooid zijn. Vanaf maandag 8 juli zal De Brandt het geotextiel stelselmatig afdekken met een laag vette grond van een halve meter dik. Deze grond wordt voornamelijk aangevoerd vanaf de parking Kapelstraat. Deze wordt afgesloten en gebruikt als tijdelijke opslagplaats. Het transport gebeurt met rupsdumpers om beschadiging van het geotextiel te vermijden.

De uitvoering van de werken gebeurt uiteraard met respect voor alle nodige veiligheids- en beschermingsmaatregelen. De Vlaamse Waterweg nv en zijn veiligheidscoördinator zullen verder toezien op de uitvoering van de werken.

Alle betrokkenen hebben een uitvoerig plan van aanpak opgemaakt om alle veiligheidsmaatregelen te treffen rond de asbestproblematiek in de kleiputten Terhagen.

Maandagvoormiddag vond in de brandweerkazerne van Boom onder voorzitterschap van waarnemend burgemeester Kris Van Hoeck een overleg plaats met vertegenwoordigers van De Vlaamse Waterweg, de milieudienst van de gemeente Boom, de afdeling Handhaving (departement Omgeving) en de aannemers De Brandt en Mourik.

Er werd een overzicht gegeven van de al genomen maatregelen en De Vlaamse Waterweg werd gevraagd om een plan van aanpak voor te leggen voor de verder te nemen voorzorgsmaatregelen:

na de besproeiing van het blootliggend asbestmateriaal bracht Mourik zaterdag een lijmoplossing aan om het vrijliggende asbest te fixeren. Na deze behandeling is het continu vernevelen met water niet meer nodig. Vandaar dat er geen “sproeiwagens” meer ter plaatse waren gedurende de rest van het weekend;

 

het VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) heeft tevens 2 meetpunten geïnstalleerd om gedurende een periode van 14 dagen non-stop de luchtkwaliteit te meten. Omdat deze metingen niet stopgezet kunnen worden om een tussentijdse stand van zaken vast te stellen, wordt er nog een ander bureau aangesteld dat vanaf dinsdag luchtmetingen zal doen op verschillende plaatsen in de Bosstraat. Zodra de analyses bekend zijn, worden deze gecommuniceerd;

 

vanaf dinsdagmorgen 2 juli dekken de aannemers De Brandt en Mourik de probleemzones af met een geotextiel die wordt verankerd met stalen beugels. Deze werken zullen ten laatste op 5 juli voltooid zijn;

 

vanaf maandag 8 juli zal De Brandt het geotextiel stelselmatig afdekken met een laag vette grond van een halve meter dik. Deze grond wordt voornamelijk aangevoerd vanaf de parking Kapelstraat. Deze wordt afgesloten en gebruikt als tijdelijke opslagplaats. Het transport gebeurt met rupsdumpers om beschadiging van het geotextiel te vermijden.

De uitvoering van de werken gebeurt uiteraard met respect voor alle nodige veiligheids- en beschermingsmaatregelen. De Vlaamse Waterweg en zijn veiligheidscoördinator zullen toezien op de uitvoering van de werken.

Mochten er wijzigingen komen aan het plan van aanpak dan volgt een nieuwe update.

Er wordt binnenkort een nieuw infomoment gepland waarvoor nog een uitnodiging volgt.

Het voormalige asbeststort in de kleiputten van Terhagen wordt volledig omheind. Dit om te vermijden dat buurtbewoners en passanten in contact kunnen komen met asbest. Recent werd na waarneming, staalnames en laboanalyses vastgesteld dat door erosie op een aantal plaatsen asbest aan de oppervlakte is gekomen. Het risico bestaat voor het opwaaien en verspreiden van het asbest.  

Om te vermijden dat er zich gezondheidsrisico’s zouden voordoen, besloten we om elk mogelijk contact met asbest  te verhinderen door het voormalige asbeststort in de kleiputten van Terhagen volledig te omheinen.

In eerste instantie plaatsen we hekken aan de toegangswegen waarbij de toegang tot het gebied verboden wordt. Zo kan niemand per ongeluk op het vervuild terrein terecht komen. De volledige afsluiting van het asbeststort volgt zo snel mogelijk. Tegelijk dekken we de plaatsen waar asbest aan de oppervlakte ligt af met aangevoerde grond.
We blijven op regelmatige basis inspecties uitvoeren om de situatie nauwgezet op te volgen.

Deze voorzorgsmaatregelen nemen we in afwachting van de geplande grondige sanering van het hele kleiputtengebied. De manier waarop een bodemvervuiling gesaneerd moet worden, is wettelijk geregeld in het bodemdecreet. Het bodemdecreet voorziet dat een erkende deskundige een uitgebreide studie maakt, het bodemsaneringsproject (BSP) waarin de verschillende saneringsmogelijkheden vergeleken worden op basis van duidelijke criteria. Het resultaat van deze studie is de sanering die moet uitgevoerd worden. Dit is geen keuze of voorstel van de eigenaars of overheden, maar een objectieve conclusie van de bodemsaneringsdeskundige.

De definitieve sanering van het asbeststort wordt ook als eerste binnen het globale saneringsproject van de kleiputten aangepakt. Een afzonderlijke grondige sanering van het asbeststort kan niet plaatsvinden voor 2021 omwille van de wettelijk te doorlopen, administratieve procedures. Dit behelst onder meer de opmaak van een milieueffectenrapport (MER), een bodemsaneringsproject (BSP), van een boscompensatiedossier, van een aanbesteding van werken…

De definitieve sanering van het asbeststort zal gebeuren door afdekking met signaalfolie. Bovenop die signaalfolie komt een ruime hoeveelheid grond. Dit met een dikte die opnieuw bebossing toelaat. De huidige ongezonde situatie is precies ontstaan omdat de beide stortplekken in de jaren ’90 op een slordige manier werden afgedekt met zeer beperkte hoeveelheid grond. Dan komt door bodemerosie (omwille van regen, wind, betreding, afschuivingen) asbest toch weer bloot te liggen. Precies omdat we deze problemen voor de toekomst willen vermijden, zal de definitieve sanering (ten vroegste 2021) grondig gebeuren en met een degelijke voorbereiding.

De projectpartners beseffen dat het saneringsproject een grote impact zal hebben op de omgeving. Anderzijds biedt het ook kansen. Kansen om een vervuilde situatie met blijvende gezondheidsrisico’s om te vormen tot een gezond en groen gebied.

Sinds lange tijd staat het OBBO - Oriënterend en beschrijvend bodemonderzoek - op deze website. Je vindt het terug onder 'waarom saneren?'.