Vandaag vernietigde de Raad voor Vergunningsbetwistingen de in 2022 goedgekeurde vergunning voor de sanering en het landschapsherstel. De provincie Antwerpen en De Vlaamse Waterweg zullen het arrest grondig bekijken en bevestigen alvast verder te gaan met dit maatschappelijk belangrijke en ook urgente project.

De omgevingsvergunning van aanvraag tot vernietiging

In september 2021 vroegen de provincie Antwerpen en De Vlaamse Waterweg een omgevingsvergunning aan om de Kleiputten Terhagen te saneren en het landschap te herstellen. In oktober 2022 leidde het beroep van drie VZW’s tot de schorsing van de omgevingsvergunning. Volgens de Raad voor Vergunningsbetwistingen zou het onderzoek naar vogel- en vleermuissoorten geen afdoende inventarisatie bevatten en de bescherming van de rustplaatsen en hun onmiddellijke omgeving zou over het hoofd worden gezien.

Na bijna anderhalf jaar besliste de Raad voor Vergunningsbetwistingen om de omgevingsvergunning voor de dringende en noodzakelijke sanering en het landschapsherstel te vernietigen. Hoewel het arrest de saneringsnoodzaak en de gekozen saneringstechniek erkent, motiveert ze de vernietiging met een onvolledig onderzoek naar vogel- en vleermuissoorten dat volgens de project-MER-richtlijn (MilieuEffectenRapport) volledig en vóór de afgifte van de vergunning uitgevoerd moet zijn. 

De vernietiging is dus gebaseerd op een reden die ook al bij de schorsing van de vergunning werd meegegeven en waarop meteen actie is ondernomen. Bijkomend ecologisch onderzoek werd uitgevoerd en de resultaten zijn inmiddels gekend. Ze bevestigen eerder uitgevoerd onderzoek: er zijn geen vleermuiskolonies, noch bijzonder zeldzame fauna en flora aanwezig die invloed hebben op de wijze van saneren.

De urgente saneringsnoodzaak: asbest, zware metalen en PFAS

Het gebied van de Kleiputten Terhagen omvat het voormalige huisvuilstort van de stad Antwerpen dat nu in eigendom is van de provincie Antwerpen, het voormalige asbeststort van Eternit, in eigendom van De Vlaamse Waterweg, en omliggende vervuilde gronden. Een bodemonderzoek stelde reeds in 2014 vast dat de afdeklaag van het asbest sterk verontreinigd is met zware metalen, dat het grondwater verontreinigd is door het huisvuilstort en dat die verontreinigingen zich naar de nabij gelegen Rupel verspreiden.

De bodemsanering is dus geen keuze maar een dringende verplichting, opgelegd door OVAM, die de provincie Antwerpen en De Vlaamse Waterweg al jaren voorbereiden. Zo'n voorbereidend onderzoek bracht einde vorig jaar nog een bijkomende verontreiniging aan het licht, namelijk grote concentraties van PFAS in het huisvuilstort en nabij de visvijver. Dat bevestigt de sanering die we al sinds 2016 willen doorvoeren en die door lokale actiegroepen juridisch wordt aangevochten.

De vernietiging van de omgevingsvergunning betekent dan ook niet dat we de voorbereiding van de sanering stopzetten.