De Vlaamse regering verleent een vergunning voor de sanering en de landschapsherinrichting van het voormalige kleiontginningsgebied in Terhagen en Boom. Provincie Antwerpen en De Vlaamse Waterweg hopen het project vanaf 2023 te kunnen realiseren.

De Provincie Antwerpen en De Vlaamse Waterweg dienden op 2 september 2021 een omgevingsvergunningsaanvraag in. Vlaams minister van omgeving Zuhal Demir verleende de vergunning op 13 mei.
De sanering is geen keuze, maar een verplichting voor de eigenaars. Experts kwamen tot de conclusie dat alles uitgraven niet haalbaar is en dat er geen haalbare technieken zijn voor sanering zonder aan het bos te raken. Daarom wordt op het terrein ca 35 hectare afgedekt met een folie en komt daar een laag zuivere grond bovenop.

Deze grond zal van de Oosterweelwerf op rechteroever via de Schelde en de Rupel per schip vervoerd worden. Lantis zal daartoe langs de Rupel een kade aanleggen. Onder de Kapelstraat komt een tunnel voor het vervoer van de grond tussen de kade en de kleiputten.

 Sanering ten onrechte in vraag gesteld

Actiegroep ‘Red Onze Kleiputten’ diende bezwaar in tegen de vergunning. De sanering zou volgens hen in omvang zwaar overdreven zijn “om te kunnen voldoen aan een deal met Lantis rond de berging van vervuilde Oosterweelgronden”. Deze argumentatie wordt door OVAM teniet gedaan. Aan de hand van de objectieve gegevens uit eerdere en bijkomende grondwater- en percolaatanalyses werden deze foutieve beweringen weerlegd. Verspreid over het volledige gebied worden op tal van plekken in het (grond)water hoge tot zeer hoge concentraties gemeten aan aluminium, ammonium, chemisch zuurstofverbruik (CZV), fenolindex en stikstof. Eveneens worden zeer hoge concentraties aan chroom, kwik, lood, nikkel en zink waargenomen.

Al deze verontreinigingen verantwoorden de grondige sanering zoals ze nu voorligt. De vele analyses tonen duidelijk aan dat een niet afgedekte  huishoudelijke stortplaats nog decennialang een bron van ernstige verontreiniging zou betekenen.

Geen PFOS grond naar Terhagen

De gemeenten, de grondeigenaars en Lantis, garanderen dat er enkel niet-verontreinigde grond zal worden aangevoerd naar de kleiputten. Zowel Lantis aan inscheepzijde als de provincie Antwerpen, De Vlaamse Waterweg en de gemeenten Rumst en Boom aan ontvangstzijde zullen daar nauwgezet op toezien. Alle analyses zullen transparant worden gepubliceerd. Lantis voorziet een track & trace systeem zodat elke partij grond kan gevolgd worden van de exacte plek van afgraving tot de exacte plek van berging.

Resultaat: Europese topnatuur

Met de aanleg van het nieuwe landschap stappen we over naar een klimaatrobuust gebied dat inspeelt op de noden van natuur, mens en dier. Maar bovenal stellen we de kleiputten veilig voor de komende generaties. Het gebied wordt alleszins voor het grootste deel opnieuw bebost met een breed pallet van inheemse loofbomen. Het wilde en ruige karakter dat het vandaag heeft, blijft behouden. Doorheen het landschap zullen enkel onverharde en semiverharde paden lopen. Het zal publiek toegankelijk blijven voor wandelaars, fietsers en beoefenaars van andere laagdynamische recreatie. Trage wegen worden heraangelegd voor een betere fiets- en wandelmobiliteit doorheen het gebied.

Versnipperde groene ruimten worden dankzij de sanering met elkaar verbonden via een ecocorridor en de aanleg van een rietmoeras. De volledige inrichting van deze groene corridor met beek, amfibiepoelen, waterbeheer voor fauna, omvorming naar ecotunnel en bebossing, zit mee in de globale vergunning.

Experten onderzochten de huidige hydrologische situatie, schreven aanbevelingen en maakten berekeningen voor het nieuwe landschapsontwerp. Het gebied zal na de heraanleg veel meer dan vandaag werken als een spons voor de omgeving. In periodes met veel neerslag zal het water opslaan (in plaats van afvoeren naar de Rupel) en wateroverlast voorkomen. Dankzij die opslag blijven plasjes voor amfibieën dan weer vochtig in tijden van droogte.

Ook de vegetatiewijziging naar een meer divers en vooral klimaatbestendiger bos, met meer droog bos en tegelijk een verbeterde natte natuurstructuur, is een cruciaal onderdeel van de omgevingsvergunning. De partners hebben de nodige middelen voorzien om dit bos gefaseerd en zo snel mogelijk te realiseren met de wetenschappelijke begeleiding van het Instituut voor Natuur en Bosonderzoek (INBO).

Timing

Nadat de kade en de tunnel zijn aangelegd, kunnen na de zomer van 2023 de gefaseerde ontbossing, sanering, grondaanvulling en herbebossing van start gaan. Deze werken zullen ca. 6 jaar duren. De eindafwerking, de ombouw van ecocorridor en ecotunnel en de afbraak van de kade nemen daaropvolgend nog een jaar in beslag.

De beslissing kan je hier downloaden. Het volledige dossier en alle adviezen zijn raadpleegbaar op www.omgevingsloket.be.  Hier vind je het advies van de omgevingsvergunningscommissie.  Het advies van de gemeente Rumst staat hier. Dat van Boom hier.